ว่าด้วยเรื่อง สุนทรภู่ เสียชีวิตที่ไหน ?

เพจดัง โบราณนานมา ระบุว่า

สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงเรียบเรียงไว้ว่า

"...ตั้งแต่สุนทรภู่ได้เป็นที่พระสุนทรโวหาร รับราชการอยู่ ๕ ปี ถึงแก่กรรมในรัชชกาลที่ ๔ เมื่อปีเถาะ พ.ศ.๒๓๙๘ มีอายุได้ ๗๐ ปี..."

ถ้าถามถึงหลักฐานว่า "สุนทรภู่" เสียชีวิตที่ไหน ตอนนี้ก็คงมี ๒ หลักฐานหลัก ๆ คือ

๑. "ประวัติสุนทรภู่" ฉบับพระยาปริยัติธรรมธาดา ฉลอง ๒๒๒ ปีมหากวีรัตนโกสินทร์ ในหน้า ๓๓ และ ๘๐ ระบุไว้ว่า
"...เมื่อสุนทรภู่ชราก็กราบถวายบังคมลาออกจากราชการ รวบรวมทุนทรัพย์ไปซื้อที่สวนอยู่บางระมาด ติดกับที่สวนบ้านของเจ้าคุณธรรมถาวรวัดระฆัง ที่ดินแปลงที่ซื้อมีผู้บอกเล่าว่าเป็นของนายจุ้ย ปู่ของนายกลั่นผู้เป็นลูกบุญธรรมของท่าน

เมื่อซื้อที่ได้สุนทรภู่ก็ไม่ได้ทำสวน แต่มีรายได้จากการแต่งหนังสือและเพลงยาวไปตามเรื่อง มีคนมาว่าจ้างเสมอ ท่านก็คงจะอยู่อย่างคหบดีชาวสวน มีรายได้ไม่ขาดแคลนจากการแต่งเพลงยาว มีบ่าวคนหนึ่งชื่ออ้ายโข่ เป็นคนดูแสสวน อ้ายโข่เป็นคนเกะมะเหรกเกเร ก่อเรื่องอยู่เนืองๆ เมื่อรู้ถึงนาย สุนทรภู่ก็เรียกมาอบรม เฆี่ยนตีไม่ปรานี แต่อ้ายโข่ก็ไม่เข็ดหลาบ สุนทรภู่อยู่มาจนอายุ ๘๐ เศษ ก็ถึงแก่กรรมที่สวนบางระมาดนั่นเอง..."

๒. เปลื้อง ณ นคร ได้กล่าวถึงการเสียชีวิตของ "สุนทรภู่" ไว้ในบทความเรื่อง "ใครแต่งนิราศวัดเจ้าฟ้า สุนทรภู่ หรือ เณรหนูพัด" ในหนังสือศิลปวัฒนธรรม ปีที่ ๑๐ ฉบับที่ ๔ ว่า

"..ท่านจันทร์ (หม่อมเจ้าจันทร์จิรายุ) บอกว่า น.ม.ส. (กรมหมื่นพิทยาลงกรณ์) พูดให้ท่านฟังว่า สุนทรภู่ตายที่พระราชวังเดิมที่ห้องใกล้ ๆ กับ พระยามณเฑียร (บัว) ซึ่งเป็นพ่อเลี้ยงของสมเด็จพระปิ่นเกล้า ฯ แต่บางรายก็บอกว่าไปตายที่คลองบางหลวงโดยบอกว่าสุนทรภู่ไปทำสวนอยู่ที่นั่น..."

๓. เทพ สุนทรศารทูล ได้เขียนไว้ในหนังสือเรื่อง "ชีวประวัติพระสุนทรโวหาร (ภู่ ภู่เรือหงส์)" กล่าวถึงการตายของสุนทรภู่ ดังนี้

"...พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัวสวรรคต เมื่อวันที่ ๗ มกราคม พ.ศ. ๒๔๐๘ สุนทรภู่ก็หมดที่พึ่ง ต้องออกไปอยู่บ้านแถวฝั่งธนบุรี (ตามที่บางท่านว่า) แต่บางทีก็อยู่ในวังหน้าต่อไป โดยอาศัยใบบุญอยู่กับกรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ พระราชโอรสของพระปิ่นเกล้าฯ จนกระทั่งถึงแก่กรรมตามเจ้านายไปเมื่อ พ.ศ. ๒๔๑๐ อายุ ๘๑ ปี..."

สรุป เรื่องสถานที่เสียชีวิตของ "สุนทรภู่"
๑. กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ไม่ได้กล่าวไว้
๒. พระยาปริยัติธรรมธาดา คือ "บ้านทีบางระมาด ตลิ่งชัน กรุงเทพฯ"
๓. เปลื้อง ณ นคร คือ "วังเดิม, คลองบางหลวง กรุงเทพฯ"
๔. เทพ สุนทรศารทูล คือ "วังหน้า กรุงเทพฯ"

หลักฐานทั้งหมดนี้ อาจกล่าวต่างกันเรื่องอายุที่เสียชีวิตของ "สุนทรภู่" และเรื่องสถานที่ที่เสียชีวิต แต่ทั้ง ๓ หลักฐานนี้กล่าวตรงกันอย่างหนึ่ง คือ "สุนทรภู่เสียชีวิตที่กรุงเทพฯ ไม่ใช่ที่เมืองแกลง จังหวัดระยอง"

พอพูดถึง "เมืองแกลง จังหวัดระยอง" ขอเสริมอีกนิด มีหลายคนเข้าใจผิดว่า "สุนทรภู่" เกิดที่ระยอง ข้อเท็จจริงตามประวัติศาสตร์ "สุนทรภู่" เกิดและเสียชีวิตที่ "กรุงเทพฯ" ไม่ใช่ที่เมืองแกลง จังหวัดระยอง

ท่องกันมาตั้งแต่ชั้นประถมศึกษาว่าสุนทรภู่ครูกวีนั้น เป็นชาว "เมืองแกลง" จังหวัดระยอง โดยอ้าง "นิราศเมืองแกลง" ซึ่งระบุว่าท่านเดินทางไปเยี่ยมบิดาที่นั่น เลยถูกอนุมานว่าเป็นการ "กลับบ้านเกิด" แต่จริง ๆ แล้ว ท่านถูกใช้ให้ไปหาบิดาซึ่งไปเมืองแกลงด้วยธุระราชการ ดังความตอนหนึ่งในนิราศเรื่องเดียวกันว่า "ถ้าเจ้านายไม่ใช้แล้วไม่มา"

ส่วนบ้านเกิดที่แท้จริง สุนทรภู่ "ปักหมุด" บอกไว้อย่างชัดแจ้งว่า "วังหลัง" (ต่างหาก) คือ "บ้านเก่า เหย้าเรือนแพ" ปรากฏใน "โคลงนิราศสุพรรณ" ความตอนนั้น มีอยู่ว่า

๏ วังหลังครั้งหนุ่มเหน้า เจ้าเอย
เคยอยู่ชูชื่นเชย ค่ำเช้า
ยามนี้ที่เคยเลย ลืมพักตร์ พี่แฮ
ต่างชื่นอื่นแอบเคล้า คลาดแคล้วแล้วหนอ
๏ เลี้ยวทางบางกอกน้อย ลอยแล
บ้านเก่าเหย้าเรือนแพ พวกพ้อง
เงียบเหงาเปล่าอกแด ดูแปลก แรกเอย
รำลึกนึกรักร้อง เรียกน้องในใจ

"วังหลัง" อยู่แถวปากคลองบางกอกน้อย ฝั่งธนบุรี ทุกวันนี้คือที่ตั้งของโรงพยาบาลศิริราช บริเวณอาคารปิยมหาราชการุณย์ แถบสถานีรถไฟธนบุรีหลังเก่า เขตบางกอกน้อย กรุงเทพฯ"

เครดิตแหล่งข้อมูล : โบราณนานมา