มีจริงไหม? นางนพมาศ สมัยสุโขทัย หลัง ป้าวิภาวี - พุดตาน เถียงกันในพรหมลิขิต

ฉากหนึ่งในละคร พรหมลิขิต EP.22 ป้าวิภาวี (กิ๊ก มยุริญ) เถียงกันกับพุดตานเรื่อง "นางนพมาศ" คุณป้าจะให้พุดตานไปประกวดนางนพมาศ โดยแต่งตัวสมัยสุโขทัย

แต่เจอพุดตานแย้งว่า "นางนพมาศ มีซะที่ไหนสมัยสุโขทัย" แต่คุณป้าก็บอกว่าจะไม่มีได้ยังไง เขาพูดถึงกันทั่วบ้านทั่วเมือง ถ้าไม่มีเขาจะเขียนถึงทำไมกันเยอะแยะ พุดตานก็สวนว่า "ก็ยกเมฆไงคะ"

ก็ทำเอาหลายคนสงสัยว่าแล้ว "นางนพมาศ" มีขึ้นในสมัยไหนกันแน่ นั่นทำให้ เฟซบุ๊ก โบราณนานมา ได้ออกมาเผยแพร่บทความเรื่อง "นางนพมาศ"

"นางนพมาศ" หรือ "ตำรับท้าวศรีจุฬาลักษณ์" ระบุว่า นางนพมาศเป็นธิดาของพราหมณ์ในราชสำนักสมัยกรุงสุโขทัย รับราชการเป็นพระปุโรหิตตำแหน่งพระศรีมโหสถ ยศกมเลศครรไลหงส์ พงศ์มหาพฤฒาจารย์ กับมารดาชื่อนางเรวดี "นางนพมาศ" จึงมีอีกชื่อหนึ่งว่า "เรวดีนพมาศ" ตามนามมารดา

ต่อมาบิดามารดาของนางได้ถวายตัวนางแก่พระร่วงเจ้า (บางแห่งว่าคือ "พญารามราช" บ้างว่าเป็น "พญาเลอไท") และเลื่อนเป็นพระสนมเอกในตำแหน่ง "ท้าวศรีจุฬาลักษณ์" เนื่องด้วยคิดค้นประดิษฐ์กระทงรูปดอกบัวในพระราชพิธีจองเปรียงเป็นที่ถูกพระราชหทัย "พระร่วงเจ้า"

แรกเริ่มได้เกิดข้อสงสัยเกี่ยวกับการมีตัวตนของ "นางนพมาศ" ปรากฏครั้งแรกในพระดำรัสของสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพว่า

"...ว่าโดยทางโวหาร ใคร ๆ อ่านหนังสือเรื่องนี้ด้วยความสังเกตจะแลเห็นได้โดยง่าย ว่าเปนหนังสือแต่งในครั้งกรุงรัตนโกสินทร์นี้เอง แต่งในระหว่างรัชกาลที่ ๒ กับที่ ๓ ไม่ก่อนนั้นขึ้นไป ไม่ทีหลังนั้นลงมาเปนแน่ ถ้าจะหาพยาน จงเอาสำนวนหนังสือเรื่องนี้ไปเทียบกับสำนวนหนังสือจาฤกครั้งศุโขไทย

หรือหนังสือที่เชื่อว่าแต่งครั้งศุโขไทย เช่นหนังสือไตรภูมิพระร่วงเปนต้น หรือแม้ที่สุดจะเอาไปเทียบกับหนังสือที่แต่งเพียงในชั้นกรุงเก่า ก็จะเห็นได้แน่นอนว่า สำนวนหนังสือเรื่องนางนพมาศเปนหนังสือแต่งใหม่เปนแน่..."

ไม่เพียงเท่านั้น สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงกล่าวว่า ในหนังสือเรื่องนี้ ยังมีการระบุข้อเท็จจริงที่ผิดไปจากยุคสมัยที่อ้างถึงอย่างชัดเจน

"...ยกตัวอย่างดังตรงว่าด้วยชนชาติต่าง ๆ หนังสือนี้ออกชื่อฝรั่งหลายชาติ ซึ่งที่จริงไม่ว่าชาติใดยังไม่มีเข้ามาในประเทศนี้เมื่อครั้งนครศุโขไทยเปนราชธานีเปนแน่ อิกข้อ ๑ ที่ว่าครั้งศุโขทัยมีปืนใหญ่ขนาดหนักนับด้วยหลายหาบ ปืนใหญ่ในครั้งนั้นก็ยังไม่เกิดขึ้นในโลก

แต่ที่น่าพิศวงยิ่งกว่าอย่างอื่นนั้นมีแห่ง ๑ ที่ลงชื่อว่าชาติฝรั่งอเมริกันลงไว้ในนั้นด้วย ชาติอเมริกันพึ่งเกิดขึ้นยังไม่ถึง ๒๐๐ ปี จะมีในครั้งพระร่วงอย่างไรได้..."

แต่แม้พระองค์จะทรงเชื่อว่า ตำรับท้าวศรีจุฬาลักษณ์ จะแต่งขึ้นในสมัยรัตนโกสินทร์ พระองค์ก็ยังทรงเชื่อด้วยว่า "ของเดิม" ที่เก่ากว่าน่าจะมีจริง

เพราะพิธีที่ปรากฏในตำราฯ เป็น "พิธีอย่างเก่า อาจจะใช้เปนแบบแผนก่อนครั้งกรุงศรีอยุธยา" เมื่อตำราเดิมเกิดชำรุดบกพร่องจึงอาจมีผู้แต่งขึ้นใหม่เมื่อรัชกาลที่ ๒ หรือที่ ๓"

สรุปได้คือยังมีข้อสงสัยที่ว่า นางนพมาศ อาจไม่ได้เกิดในสมัยสุโขทัย เพราะในหนังสือมีการระบุข้อเท็จจริงที่ผิดไปจากยุคสมัยที่อ้างถึง