“พระพิฆเนศ” เป็นลูกพระศิวะ แต่ทำไมเวลาบูชาต้องไหว้พระพิฆเนศก่อน?

การบูชา พระพิฆเนศ เทพเจ้า องค์นี้ ส่วนใหญ่มักบอกว่าควรบูชาด้วยนมรสจืดหรือโยเกิร์ต เมื่อผ่านเทวาลัยหรือที่ตั้งของพระองค์จึงมักจะเห็นกล่องนมหรือถ้วยโยเกิร์ตวางเรียงราย พร้อมกับธูปที่เต็มไปด้วยควันมากมายปักอยู่

นอกจากของไหว้ดังกล่าวแล้ว ที่สำคัญคือต้องบูชาพระองค์ ก่อนที่จะบูชาพระศิวะเสมอ แม้ว่าพระศิวะจะเป็นพ่อของพระองค์ ก็ตาม

เหตุใดถึงเป็นเช่นนั้น?

หนังสือ "พระพิฆเนศ มหาเทพฮินดูชมพูทวีปและอุษาคเนย์" (สำนักพิมพ์มติชน) ของ ไมเคิล ไรท นักคิด นักเขียน คอลัมนิสต์ชื่อดังผู้ล่วงลับ ได้กล่าวถึงเรื่องราวของพระพิฆเนศ ซึ่งเป็นคำตอบของเรื่องนี้ไว้ว่า อินเดียเป็นประเทศใหญ่ รวมคนจากหลายเผ่าพันธุ์ไว้ด้วยกัน จึงทำให้ ศาสนาฮินดู ต้องสร้างจุดรวมตรงกลางให้ทุกคนสามารถอยู่ร่วมกัน ผ่านเทพปรณัมหรือนิยาย เช่นเดียวกับกรณีของพระพิฆเนศ

"ในกรณีของพระพิฆเนศ เทพปกรณัมของท่านจะตรงไปตรงมาหรือสร้างเป็นเรื่องง่าย ๆ ไม่ได้ เพราะการจะประสมประสานระหว่างคนพื้นเมืองและชนเผ่าที่รุกเข้ามาในภายหลังต้องมีวิธีการหลายขั้นตอน และการจะยกเทพเผ่าพื้นเมือง (ที่มีหัวเป็นช้าง) ให้เป็นญาติกับเทพของเผ่าที่เข้ามาอยู่ใหม่ (ที่มีหัวเป็นคน) ต้องผูกขึ้นเป็นนิทานมากมายหลายชั้น

ขั้นแรก กำหนดให้พระอินทร์ซึ่งเป็นเทพฟ้าของชาวอารยันขี่ช้างเอราวัณซึ่งเป็นเทพป่าของคนพื้นเมือง อันแสดงถึงชัยชนะของชาวอารยันเหนือคนพื้นเมืองเดิม

ขั้นต่อมา เมื่อ 2 เผ่าเริ่มประสมประสานกันมากขึ้น ก็เกิดเทพปกรณัมว่าด้วยพระนางอุมาสร้างเทพบุตร (ที่ต่อมาจะเป็นพระพิฆเนศ) จากคราบไคลของพระนาง แล้วมีบัญชาให้เทพบุตรนั้นเฝ้าพระทวารไว้ ไม่ให้ผู้ชายคนใดเข้ามาในห้อง

เมื่อพระอิศวรกลับมาจากบำเพ็ญพรต ณ หิมาลัย ก็พบเด็กซึ่งพระอุมาสร้างขึ้น เด็กนั้นห้ามไม่ให้เข้าไปหาพระอุมาผู้เป็นแม่ จึงเกิดการสู้รบจนเด็กเศียรขาดสิ้นชีวิตไป ในที่สุดก็หาเศียรใหม่ซึ่งเป็นเศียรช้างมาต่อ ปลุกให้ฟื้นชีพ แล้วพระอิศวรก็รับเด็กที่มีหัวช้างเป็นบุตรของพระองค์...

ขั้นตอนสุดท้าย เมื่อชาวอารยันกับคนพื้นเมืองประสมประสานกันสนิท ก็เกิดเทพปกรณัมอีกชุดหนึ่งที่โยนความผิดเรื่องการเสียศีรษะของทารกนั้นให้ผู้อื่น เช่น พระเสาร์ มองเด็กด้วยความอุปัทว์ หรือพระนารายณ์ใช้วาจาสิทธิ์ว่า ‘ไอ้เด็กหัวหาย' ในที่สุดพระพิฆเนศก็กลายเป็นศิวบุตรอย่างสมบูรณ์"

จะเห็นได้ว่าพระพิฆเนศเป็นบุตรของพระอิศวร ต่อมาก็ถึงคำถามที่ว่า แล้วเหตุใดเวลาบูชาเทพเจ้าองค์อื่น ๆ รวมถึงพระศิวะ ต้องไหว้พระพิฆเนศก่อน เรื่องนี้ ไมเคิล ไรท บอกไว้ว่า

"บทบาทที่สำคัญที่สุดของพระพิฆเนศคือเป็น ‘เจ้าแห่งการริเริ่ม' ใครจะทำอะไรขึ้นใหม่ เช่น การปลูกบ้าน การเปิดกิจการ การเดินทาง การเปิดบัญชี หรือแม้กระทั่งการบูชาเทพอื่น ล้วนแต่ต้องไหว้พระพิฆเนศเสียก่อนจึงสำเร็จ

ทำไมต้องไหว้พระพิฆเนศเสียก่อนเทพอื่นใด? คำตอบน่าจะอยู่ที่ว่าพระพิฆเนศเก่าแก่กว่าเทพอื่นใดในศาสนาฮินดูที่มีพระพักตร์เป็นมนุษย์"

ทั้งยังบอกเพิ่มเติมไว้อีกว่า...