ตำนานหอกข้างแคร่ วาทะสมเด็จพระนเรศวร ที่คนไทยต้องจดจำ!

หากพูดถึงคำกล่าวที่แสดงถึงความสัมพันธ์อันซับซ้อนระหว่างไทยและกัมพูชาในอดีต วาทะของ สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ที่ว่า "พวกละแวกเป็นหอกข้างแคร่" ย่อมเป็นหนึ่งในประโยคที่ถูกกล่าวขานถึงอยู่เสมอ แล้วเบื้องหลังคำกล่าวนี้มีความเป็นมาอย่างไร และสะท้อนภาพอะไรในประวัติศาสตร์?

"ละแวก" คือใคร?
ในสมัยโบราณ คำว่า "ละแวก" (บางครั้งก็ใช้ "ละแวก") มักถูกใช้เป็นชื่อเรียกอาณาจักรของชาวกัมพูชา หรือประเทศกัมพูชาในปัจจุบัน โดยเฉพาะเมืองละแวก ซึ่งเป็นราชธานีสำคัญในอดีต

คำว่า "หอกข้างแคร่" เป็นสำนวนไทยที่หมายถึง ศัตรูที่อยู่ใกล้ตัว คอยจ้องจะทำร้ายอยู่เสมอ หรือ คนใกล้ชิดที่อาจเป็นอันตราย ซึ่งสมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงใช้คำนี้เพื่อเปรียบเปรยถึงอาณาจักรละแวกที่มักจะก่อความไม่สงบ หรือเป็นภัยคุกคามต่ออาณาจักรอยุธยาอยู่เนืองๆ

ในรัชสมัยของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช อยุธยาต้องเผชิญหน้ากับการรุกรานจากพม่า และในขณะเดียวกันก็ต้องรับมือกับความไม่สงบจากทางฝั่งกัมพูชา อาณาจักรละแวกในเวลานั้นมักจะฉวยโอกาสในช่วงที่อยุธยาอ่อนแอหรือติดพันศึกกับพม่า เข้ามารุกรานหรือก่อกวนหัวเมืองชายแดนอยู่เสมอ ทำให้เป็นเสมือน "หอกข้างแคร่" ที่คอยทิ่มแทงและสร้างความระคายเคืองอยู่ใกล้ๆ ยากที่จะไว้ใจได้

คำกล่าวนี้สะท้อนให้เห็นถึงสายสัมพันธ์ที่ซับซ้อนระหว่างสองอาณาจักร ซึ่งมีทั้งช่วงเวลาของการทำสงคราม การเป็นพันธมิตร และการแข่งขันอำนาจในภูมิภาค การที่สมเด็จพระนเรศวรทรงใช้คำนี้ แสดงให้เห็นถึงความตระหนักในภัยคุกคามที่อยู่ใกล้ตัว และความจำเป็นที่จะต้องจัดการกับปัญหาดังกล่าวอย่างเด็ดขาด เพื่อความมั่นคงของอยุธยา

วาทะ "พวกละแวกคือหอกข้างแคร่" จึงไม่เพียงเป็นคำกล่าวที่แสดงถึงสถานการณ์ทางประวัติศาสตร์เท่านั้น แต่ยังเป็นสำนวนที่ทรงพลัง ซึ่งสะท้อนถึงการมองเห็นภัยคุกคามที่อยู่ใกล้ตัวและจำเป็นต้องระมัดระวังอยู่เสมอ