ลูกผู้ชายกับไส้เลื่อน

ไส้เลื่อน พอบ่อยในผู้ชาย จนกลายคนคิดว่าผู้หญิงไม่เป็นไส้เลื่อน เพราะไม่มีถุงอัณฑะให้ไส้เลื่อนลงมา แต่ความจริงแล้วผู้หญิงก็มีโอกาศเป็นได้แต่ไม่บ่อยเท่าผู้ชายนั้นเอง เพราะไส้เลื่อนเกิดจากการที่ความดันในช่องท้องมีมากกว่าความดันภายนอก จนดันผนังช่องท้องให้โป่งออกมา แล้วในที่สุดลำไส้ก้เคลื่อนออกมาทางช่องบริเวณขาหนีบได้

ฟังดูแล้วแปลกๆไช่ไหมครับ ไส่เลื่อนออกมาจากช่องท้อง เป็นไปได้ยังไง แล้วอย่างนี้ไม่เลื่อนไหลไปไหนต่อไหนหรอ แล้วอวัยวะอื่นๆ จะเลื่อนตามออกมาไหม

อันที่จริงแล้ว ในช่องท้องมีอวัยวะหลายอย่างอยู่รวมกัน เช่น ตับ ถุงน้ำดี กระเพราะอาหาร ลำไส้ใหญ่ ลำไส้เล้ก ซึ่งอวัยวะเหล่านี้ถูกปกคลุมด้วยเยื่อหุ้มช่องท้อง (peritoneum) และมีผังผืดหรือกล้ามเนื้อหุ้มอีกชั้นเพื่อป้องกันอวัยวะภายใน แต่ผนังเยื่อหุ้มช้องท้องนี้ไม่ได้ปิดสนิททีเดียว แต่จะมีรูให้ท่อรังไข่ในผู้หญิง และท่อรังไข่ในผู้หญิง และท่อน้ำเชื้อในผู้ชายออกมาได้ ซึ่งภาวะไส้เลื่อนนี้ มี 2 รูปแบบ คือ แบบอินไดเร็คและไดเร็ค (indirect inguinal hernia และ direct inguinal hernia)

• ไส้เลื่อนแบบอนไดเร็จ (indirect inguinal hernia)

แบบนี้จะเกิดในเด็ก โดยขณะที่เด็กอยู่ในครรภ์ มีการพัฒนาของอวัยวะต่างๆ เมื่อมีอายุครรภ์ประมาณ 7 สัปดาห์ อัณฑะจะเคลื่อนที่ออกจากช่องท้องมาอยู่ในถุงอัณฑะ และรูหรือทางที่มันเคลื่อนที่จะเปิด แต่เด็กผู้ชายบางคนทางเดินและรูดังกล่าวไม่ปิดทำให้ลำไส้เคลื่อนสู่ถุงอัณฑะ ซึ่งเราเรียกว่า “ไส้เลื่อน” มักจะพบในผุ้ชายสำหรับผุ้หญิงก็เกิดโรคนี้ได้เหมือนกัน โดยรูที่เปิดเกิดจากเยื่อที่ยึดมดลูก round ligament มีการเคลื่นอตัวจึงเรียกว่าไส้เลื่อนนี้เป็นได้ทั้งชายและหญิง

• Direct inguinal hernia

แบบนี้เกิดภายหลัง ลำไส้เคลื่อนตัวออกจากช่องท้องลงมาเลย โดยอาจจะเกิดความดันในช่องท้องเพิ่มมากขึ้นอวัยวะเบียดเสียดกัน จนต้องหาทางระบายออก ตำแหน่งไหนที่ผนังเยื่อหุ้มช่องท้องบางมาๆ หรือหย่อน ลำไส้ก็จะไหลออกมาเป็ยถุง กลายเป็นไส้เลื่อนก็ได้ครับ

ทีนี้ อาการของไส้เลื่อนในผู้ใหญ่นี้ มันก็อาจจะบอกได้ถึงความผิดปกติร้ายแรงอื่นๆ ไม่ไช่เป็นเพียงแค่ไส้เลื่อนเทานั้น แต่สาเหตุของไส้เลื่อนนี้อาจมาจากความดันในช่องท้องเพิ่มขึ้นจากตับแข็ง หรือพุงลมโป่งพองมากๆ ทำให้ความดันในช่องท้องเพิ่มมากขึ้น ผลที่ตรวจเจอคือ ไส้เลื่อนแต่ความผิกปกติภายในก็ต้องหาสาเหตุกันต่อไป

บางครั้ง ไส้ที่เลื่อนออกมาก็อาจเลื่อนกลับเข้าไปในช่องท้องใหม่ได้เหมือนกัน ถ้าเป้นแบบนี้คุณก็จะไม่มีอาการอะไรอื่นอีก ไส้เลื่อนออกมาเลื่อนกลับเข้าไปได้เหมือนเดิมถ้าไม่ตรวจหาสาเหตุที่แท้จริงที่ทำให้ไส้เลื่อนก็คงจะปล่อยทิ้งไว้ ไม่ได้รักา และยังไม่ตระหนัก แต่ถ้าไส้เลื่อนแล้วไม่กลับเข้าไป คราวนี้ล่ะครับ จะเกิดความรำคาญใจช่วงแรกๆ และกลายเป็นทรมานในช่วงหลังๆ

ถ้าไส้เลื่อนลงมาบริเวณขาหนีบ หรือบริเวณลูกอัณฑะคุณก็จะเกิดความรู้สึกหน่วงๆ เวลายืนหรือเดิน แล้วหากทิ้งไว้นานๆ ไส้เลื่อนลงมาจะขาดเลือดมาหล่อเลี้ยง อันตรายจะเกิดขึ้นเมื่อเนื้อลำไส้ตายและเริ่มเน่า คุณจะเจ็บปวดและทรมานอย่างมาก แถมมีอันตรายมากด้วยครับ

ดังนั้น หากพบว่ามีก้อนหรือมีอะไรมาดูตุงอยู่แถวๆ ขาหนีบ หรือลูกอัณฑธ หรือาจจะคลำเจอบ้างไม่เจอบ้างแต่ถ้ายกของหนักหรือไอแรงๆ ก้องจะโผ่ลออกมาจนคลำได้และอาจจะจับได้ถึงเสืยงเคลื่อนไหวของลำไส้เหมือนเวลาเราหิวข้าว คลำได้เป็นก้อน แต่อาจจับยัดไส้กลับไปได้แสดงให้เห็นว่าผนังบุช่องท้องบริเวณนั้นอ่อนแอ ความดันในช่องท้องจะดันเอาลำไส้ออกมา หรืออย่างบริเวณลูกอัณฑะก้จะเกิดได้ง่าย เพราะลำไส้จะเคลื่อนออกมาตามแนวของลูกอัณฑะที่เคลบื่อนที่ลงมาจากช่องท้องจนเข้ามาในลูกอัณฑธ หากเป็นเช่นนี้จะพบว่าลูกอัณฑะมีขนาดใหญ่มากๆและหากปล่อยไว้นานๆ ลูกอัณฑะจะบวมมาก

ไส้เลื่อนนี้ก่อให้เกิดภาวะแทรกช้อนได้เหมือนกัน อาทิ

• ภาวะลำไส้เคลื่อนออกมาแล้วไม่สามารถดันกลับเข้าไปในช่องท้อง (Incarcerted hernid)
• ภาวะลำไส้ในถุงมีการบิดทำให้ลำไส้ขาดเลือดไปเลี้ยงจนทำให้ลำไส้เน่า (Stragulated hernid) ซึ่งจะทำให้เกิดอาการปวดท้องอย่างแรง ปวดบิด คลื่นไส้ อาเจียน หากลำไส้จะปวดทั่วท้อง ปวดมากจนต้องนอนนิ่งๆ ไม่สามารถขยัดตัวได้ เพราะปวดมาก ปวดจนมีไข้
• อุจจาระไม่สามารถเคลื่อนผ่านลำไส้ได้ (Bowel cbstruction) แบบนี้จะปวดแบปวดมวนๆ คลื่อนไส้ อาเจียน ท้องอืดไม่ผายลม

ไส้เลื่อนทั้งสองชนิด รักษาได้ด้วยการผ่าตัด เพื่อนำลำไส้กลับไปไว้ในช่องท้องตามเดิม แล้วเย็บปิดซ่อมอซมผนังเยื่อหุ้มท้องตามเดิม แล้วเย็บปิดซ่อมแซมผนังเยื่อหุ้มช่องท้องก้เรียบร้อย ยกเว้นแต่ว่า มีโรคอื่นๆที่ทำให้เกิดโรคร้าย แต่เป็นภาวะที่ไปเพิ่มความดันในช่องท้องอย่างมาก พบว่าคนที่ความดันในช่องท้องสูงอาจจะเกิดจากปัจจัยเหล่านี้ คือ ตั้งครรภ์ ไอมากๆ ไอเรื้อรัง อ้วนมากๆ ท้องผูก ต่อมลูกหมากโต ซึ่งทำให้ต้องเบ่งอย่างแรงขณะปัศสาวะ ซึ่งจะไปเพิ่มแรงดันในช่องจนอาจเกิดไส้เลื่อนได้