เหรียญชำรุด และจุดรับแลก

จากกฎหมายน่ารู้ฉบับก่อนหน้านี้ เราได้รู้แล้วว่าถ้าธนบัตรเก่าหรือชำรุด เราจะนำไปแลกได้หรือไม่อย่างไร วันนี้ก็จะพูดถึงกรณีเหรียญชำรุดว่ามีหลักเกณฑ์การแลกคืนหรือไม่อย่างไร โดยเหรียญกษาปณ์นั้นเป็นเงินที่ชำระหนี้ได้ตามกฎหมายเช่นเดียวกับธนบัตร ผลิตโดยกรมธนารักษ์ กระทรวงการคลัง มิได้ผลิตโดยธนาคารแห่งประเทศไทย และในการผลิตเหรียญกษาปณ์นั้นไม่จำเป็นต้องมีสินทรัพย์หนุนหลังในการผลิต เนื่องจากเหรียญกษาปณ์นั้นมีมูลค่าในตัวเองอยู่แล้ว ต่างกับธนบัตรที่ต้องมีเงินหนุนหลังเพื่อสร้างความเชื่อมั่นและเป็นหลักประกันว่าธนบัตรที่ออกใช้นั้นมีมูลค่าตามที่ตราไว้อย่างแท้จริง โดยที่ผ่านมามีเหรียญกษาปณ์หมุนเวียนรวมกัน ประมาณ 2 หมื่นล้านเหรียญ คิดเป็นมูลค่าตามหน้าเหรียญประมาณ 4.2 หมื่นล้านบาท (ข้อมูล ณ วันที่ 17 ธันวาคม พ.ศ. 2556)

สำหรับกรณีเหรียญกษาปณ์ที่ชำรุดนั้นสามารถแลกคืนได้ตามหลักเกณฑ์ในมาตรา 12 และมาตรา 13 แห่งพระราชบัญญัติเงินตรา พ.ศ. 2501 และกฎกระทรวงกำหนดหลักเกณฑ์และวิธีการในการรับแลกเปลี่ยนเหรียญกษาปณ์ชำรุด พ.ศ. 2548 โดยมีหลักเกณฑ์ดังนี้

1. หากเหรียญกษาปณ์ชำรุดจากการใช้ สึกกร่อนไปตามธรรมชาติจนน้ำหนักลดลงเกินกว่าสองเท่าครึ่งของอัตราเผื่อเหลือเผื่อขาด จะสามารถรับแลกเปลี่ยนได้เต็มตามราคาหน้าเหรียญ

2. หากเหรียญกษาปณ์ชำรุดจากการถูกกระทำ เช่น เหรียญที่ถูกตัด ถูกตอก หรือถูกกระทำด้วยประการใดๆ ให้บุบสลายหรือชำรุดจนเสียรูป หรือลวดลายลบเลือน หรือทำให้นำหนักลดลงไม่ว่าโดยเหตุใดที่ปรากฏชัดแจ้ง จะรับแลกเปลี่ยนได้ครึ่งราคาของเหรียญกษาปณ์นั้น โดยเหรียญนั้นต้องสามารถมองเห็นลวดลายด้านหน้าหรือด้านหลังว่าเป็นเหรียญกษาปณ์และสามารถทราบได้ว่าเป็นเหรียญกษาปณ์ชนิดราคาใด ต้องไม่เจาะรูทะลุทั้ง 2 ด้านเกินกว่า 2 ใน 5 ของขนาดเดิมหรือต้องมีน้ำหนักไม่น้อยกว่า ร้อยละ 60 ของน้ำหนักเหรียญกษาปณ์ ขอบด้านนอกของเหรียญกษาปณ์ต้องไม่ถูกตัดขาดออกไปเกินกว่า 2 ใน 5 ของขนาดเดิม หรือต้องมีน้ำหนักไม่น้อยกว่า ร้อยละ 60 ของน้ำหนักเหรียญกษาปณ์ ซึ่งหากเหรียญที่กษาปณ์ชำรุดไม่อยู่ในหลักเกณฑ์ดังกล่าวจะไม่รับแลกเปลี่ยน

3. หากเหรียญกษาปณ์ที่ชำรุดเป็นทองคำ เหรียญเงิน หรือเหรียญกษาปณ์ขัดเงา จะไม่รับแลกแลกเปลี่ยน

4. ส่วนผู้ที่ประสงค์จะขอแลกเปลี่ยนเหรียญกษาปณ์ชำรุด ให้นำเหรียญกษาปณ์ที่ชำรุดมาแลกเปลี่ยน โดยยื่นคำร้องตามแบบที่กรมธนารักษ์กำหนดต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ ณ หน่วยงานในสังกัดกรมธนารักษ์ ได้ดังนี้

ส่วนกลาง หน่วยรับและจ่ายแลกเหรียญกษาปณ์ทั้ง ๓ แห่ง ดังนี้
- สำนักบริหารเงินตรา ถนนจักรพงษ์ บางลำพู โทร. ๐-๒๒๘๑-๑๒๙๕

- กระทรวงการคลัง ซอยอารีสัมพันธ์ ถนนพระราม ๖ โทร. ๐-๒๖๑๘-๖๓๔๐

- สำนักกษาปณ์ รังสิต โทร. ๐-๒๕๑๖-๕๐๓๖ และ ๐-๒๙๐๑-๔๙๐๑

ส่วนภูมิภาค

- ศาลาธนารักษ์ 1 เชียงใหม่

- ศาลาธนารักษ์ 2 สงขลา

- ศูนย์บริหารจัดการเหรียญกษาปณ์ สำนักงานธนารักษ์พื้นที่ขอนแก่น

- ศูนย์บริหารจัดการเหรียญกษาปณ์ สำนักงานธนารักษ์พื้นที่อุบลราชธานี

นางสาวรินทร์ธิยา เธียรธิติกุล

สำนักกฎหมาย สำนักงานเศรษฐกิจการคลัง

https://www.facebook.com/สำนักกฎหมาย-สำนักงานเศรษฐกิจการคลัง