พระนางแก้วพิมพา ราชินีผู้กุมอำนาจหลังบัลลังก์ล้านช้าง

พระนางเป็นพระราชธิดาในสมเด็จพระเจ้าฟ้างุ้มมหาราช พระมหากษัตริย์พระองค์แรกแห่งราชอาณาจักรล้านช้าง และเป็นพระพระขนิษฐาของสมเด็จพระเจ้าสามแสนไทไตรภูวนาทพระมหากษัตริย์พระองค์ที่สองราชอาณาจักรล้านช้าง

พระนางปกครองล้านช้างหลังจากที่พระยาล้านคำแดงพระภาติยะ (หลานน้า) ของพระนางสวรรคต พระนางจึงปกครองล้านช้างเบื้องหลังพระมหากษํตริย์อีก 4 พระองค์ พระนางทรงปกครองล้านช้างด้วยพระนางเองเพียงไม่กี่เดือนในปีพ.ศ. 1981 ในขณะมีพระชนมายุได้ 95 พรรษา หลังจากนั้นพระนางถูกปลดจากพระราชบัลลังก์และถูกประหาร

ใน ปี พ.ศ.๑๙๗๑ - พ.ศ.๑๙๘๑ ในระยะ ๑๐ ปี เป็นกลียุคมีกษัตริย์ล้านช้างขึ้นครองราขย์ในระหว่างนั้น ๗ พระองค์ ในตอนนี้มีสตรีแห่งประวัติศาสตร์ล้านช้าง ๑ คน คือเจ้าหญิงแก้วพิมพา ท้าวล้านคำแตงมีพระโอรส ๕ พระองค์แต่ปรากฏพระนามแค่ ๒ พระองค์คือ ท้าวพรหมทัต และท้าวอยู่ครอง ส่วนอีก ๓ องค์ ไม่ปรากฏนาม นอกจากนั้นยังมีโอรสกับนางทาษี ๑ คน แล้วชื่อว่า คำเกิด เมื่อท้าวล้านคำแตงสิ้นพระชนม์แล้ว

ขุนนางได้ยกท้าวพรหมทัตขึ้นราชบัลลังก์ ครองราชย์เพียง ๑๐ เดือน เจ้าหญิงแก้วพิมพาก็สั่งให้เค้นคอตายที่ปากลำน้ำคาน เจ้าหญิงแก้วพิมพาก็ยกน้องชายขึ้นคือ ท้าวคำเต็ม ขึ้นครองราชย์ในเวลานั้นท้าวคำเต็ม เป็นเจ้าเมืองปากห้วยหลวง เมื่อได้ราชสมบัติทรงมีพระนามว่า พระยาปากห้วยหลวงหรือพระยาปากห้วย อยู่ได้ ๕ เดือน ไม่เป็นที่พอใจของเจ้าหญิงแก้วพิมพา จึงถูกปลดราชสมบัติ

เจ้าหญิงแก้วพิมพาได้ยกท้าวไส ขึ้นครองราชย์แทน ท้าวไสเรียกอีกนามหนึ่งว่า พระยาหมื่น อยู่ในราชสมบัติแค่ ๖ เดือน ก็รู้ตัวว่าไม่เป็นที่พอใจของเจ้าหญิงแก้วพิมพา ทราบข่าวว่าจะถูกฆ่าจึงหนีแต่ไม่พ้นเหมือนนกถูกขังในกรง ก็ผูกคอตาย แล้วเจ้าหญิงแก้วพิมพาได้ยกท้าวอยู่ครองขึ้นครองราชย์ ท้าวอยู่ครองขึ้นครองเมืองไค จึงได้พระนามว่า พระยาไค ครองราชย์ได้นาน ๓ ปี ก็ถูกฆ่าตาย

ต่อมาเจ้าหญิงแก้วพิมพาได้ยกท้าวก้อนแก้ว ในเวลานั้นครองเมืองเชียงสาอยู่ เมื่อได้ครองราชย์จึงใช้พระนามว่า พระยาเชียงสา อยู่ได้ ๘ เดือน รู้ว่าจะถูกฆ่าเลยหนี เจ้าหญิงแก้วพิมพา ได้ยกพระโอรสองค์ที่ ๓ ของท้าวล้านคำแตง ที่ไม่ปรากฏพระนามครองราขย์ได้ ๘ เดือน ก็รู้ตัวว่าจะถูกฆ่า จึงลอบลงเรือหนีแต่ไม่พ้นจึงถูกฆ่าในเรือนั้น

ต่อมาท้าวคำเกิดก็ได้ขึ้นครองราชย์ เป็นคนเดียวที่พระนางแก้วพิมพาพอใจ จนขุนนางต่างคิดกันว่าจะไม่มีการฆ่ากันอีก แต่เจ้าคำเกิดครองราชย์ได้ ๓ ปีก็ตาย ด้วยเป็นลมตาย ในเวลานั้นราชการปั่นป่วน ความเกลียดชังแก่เจ้าหญิงแก้วพิมพาก็มากขึ้น ขุนนางน้อยใหญ่จึงจับเจ้าหญิงแก้วพิมพาฆ่าเสีย ทิ้งศพให้แร้งกิน แล้วยกท้าวฤๅชัยขึ้นครองราชย์ ทรงพระนามว่า พระไชยจักรพรรดิแผ่นแผ้ว