ภาพหาชมยาก!! พราหมณ์สยาม หน้าขบวนพระอิสริยยศ พระบรมโกศในหลวงร.๘ เหตุใดต้องปล่อยผมสยาย?

พราหมณ์สยายผมระหว่างเดินร่วมริ้วขบวนพระอิสริยยศในการเชิญพระบรมโกศ พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล ปกติพราหมณ์จะมวยผมไว้เรียบร้อย การสยายผมเป็นอัปมงคล หรือเพื่อแสดงความเศร้าโศกอย่างถึงที่สุด หรือแสดงเหตุหายนะ การสยายผมเป็นธรรมเนียมของอินเดียโบราณ แต่เดิมคนโบราณทั้งในสุวรรณภูมิและชมพูทวีปต่างรวบผมเป็นมวย เมื่อผู้ที่รักสิ้นชีวิตไป จะปลดมวยสยายผมลงมาดูกระเซอะกระเซิงแสดงความเศร้าเสียใจ และบอกกับผู้คนว่าอยู่ในเวลาไว้ทุกข์ ดังในคัมภีร์ภควัทคีตากล่าวว่า "วีรบุรุษไม่ทำร้ายผู้สยายผม" หมายความว่า ห้ามทำร้ายผู้คนในช่วงไว้ทุกข์ เพราะกำลังอยู่ในช่วงกำสรดสุดแสน

ในพระไตรปิฎกเอ่ยถึงกิริยาแบบนี้หลายครั้ง การสยายผมแต่ละครั้งจะเกิดขึ้นในเหตุอันยังความเศร้าเสียใจต่อผู้คนอย่างสุดซึ้ง เช่นเมื่อคราวพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน พวกเทวดา "สยายผมประคองแขนทั้งสองคร่ำครวญอยู่ ล้มลงกลิ้งเกลือกไป" หรือเมื่อคราวจะเกิดหายนะขึ้นในจักรวาล โลกพยุหเทวดาจะนุ่งแดงห่มแดง สยายผมเดินร้องไห้ไปพลางป่าวประกาศจุดจบของโลก ในงานพระบรมศพพระเจ้าแผ่นดิน มีพรามหณ์เดินก้มหน้าสยายผม ให้ความรู้สึกประหนึ่งเทพยดาประกาศจุดจบของโลกเสียเหลือเกิน

เรื่องนี้อาจารย์คมกฤช อุ่ยเต็กเค่งเขียนไว้อย่างละเอียดในบทความเรื่อง "นาลิวัน คือใคร?" อาจารย์คมกฤชตั้งข้อสังเกตจากข้อมูลของพราหมณ์ท่านหนึ่งว่า นาลิวันน่าจะเป็นเลกพราหมณ์ หรือข้ารับใช้ของพราหมณ์ ซึ่งเมื่อผมพิจารณาจากงานพระราชพิธีบางงานแล้ว เช่น พระราชพิธีตรียัมพวาย ตรีปวาย และพระราชพิธีเคณฑะ จะพบว่านาลิวันทำงานเป็นลูกมือพราหมณ์จริงๆ แต่ทำไมพราหมณ์เทวสถาน-ราชสำนักจึงเดินสยายผมเสียเอง ไม่ใช้นาลิวันเหมือนเคย เรื่องนี้ยังจนด้วยเกล้า

คราวพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ และสมเด็จเจ้าฟ้าเพชรรัตน์นั้น ตำแหน่ง "นาลิวัน" ที่เข้าริ้วกระบวนคือบรรดาพราหมณ์ของพระเทวสถานโบสถ์พราหมณ์ทั้งหมด

ที่มา : thailandonlysociety.com