ย้อนรอย "บ้านหนองจาน" จากดินแดนผู้ให้...สู่ข้อพิพาทไทย-กัมพูชา

จากสถานการณ์ชายแดนไทย-กัมพูชาที่ยังคงมีประเด็นให้ต้องติดตามอย่างต่อเนื่อง วันนี้เราจะพาย้อนรอยไปทำความเข้าใจถึงที่มาของปัญหาในพื้นที่ที่ครั้งหนึ่งเคยเป็นสัญลักษณ์ของการช่วยเหลือเพื่อนมนุษย์อย่าง "บ้านหนองจาน" หรือที่รู้จักในชื่อ ค่ายผู้อพยพหนองจาน (NongChan Refugee Camp)

ในอดีตเมื่อปี พ.ศ. 2522 หลังการรุกรานของกองทัพเวียดนาม ทำให้ชาวกัมพูชาจำนวนมากต้องหลบหนีภัยสงครามเข้ามายังประเทศไทย และ บ้านหนองจาน ก็ได้กลายเป็นค่ายผู้อพยพขนาดใหญ่ที่รองรับชาวกัมพูชามากกว่า 13,000 คน

พื้นที่แห่งนี้ไม่ใช่แค่ที่พักพิง แต่ยังเป็นศูนย์กลางการช่วยเหลือจากองค์กรระหว่างประเทศ เช่น CARE และ UN ที่เข้ามาแจกจ่ายอาหารและเมล็ดพันธุ์ข้าว เพื่อให้ผู้อพยพสามารถเริ่มต้นชีวิตใหม่ได้ในดินแดนของไทย ซึ่ง "สระน้ำยูเอ็น" ที่ขุดขึ้นโดยสหประชาชาติในพื้นที่ ก็ถือเป็นหลักฐานสำคัญที่ยืนยันว่าพื้นที่แห่งนี้ตั้งอยู่ในประเทศไทยอย่างชัดเจน

แต่ความสงบสุขนั้นอยู่ได้ไม่นาน เมื่อค่ายหนองจานถูกกลุ่มเขมรเสรีและทหารเวียดนามเข้าโจมตีหลายครั้งระหว่างปี 2523-2529 จนเกิดการสู้รบและต้องอพยพผู้อพยพไปยังค่ายอื่น

แม้สถานการณ์จะคลี่คลายลง แต่ผู้อพยพบางส่วนยังคงปักหลักอยู่ในพื้นที่หนองจาน โดยอาศัยนโยบาย "เปลี่ยนสนามรบเป็นสนามการค้า" ของรัฐบาลในขณะนั้น ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นที่ทำให้กัมพูชามีความเข้มแข็งมากขึ้นและอ้างสิทธิ์เหนือพื้นที่ดังกล่าว จนกลายเป็นข้อพิพาทที่ยังคงมีอยู่ในปัจจุบัน

เรื่องราวสุดสะเทือนใจคือ ชาวบ้านคนไทยที่เคยเป็นเจ้าของพื้นที่กลับถูกจับกุมเมื่อเข้าไปยังดินแดนของตนเอง และถูกกล่าวหาว่าบุกรุก ขณะที่ชาวกัมพูชาซึ่งครั้งหนึ่งเคยเป็นผู้ลี้ภัย กลับกลายเป็นฝ่ายที่อ้างสิทธิและกล่าวหาคนไทยว่าเป็นผู้รุกราน

จากอดีตที่เคยเป็นผู้รับความช่วยเหลือสู่ผู้ครอบครองในวันนี้ เรื่องราวของบ้านหนองจานจึงเป็นประวัติศาสตร์ที่น่าขบคิดว่า การที่คนซึ่งครั้งหนึ่งได้รับการโอบอุ้มจากประเทศไทย กลับมาอ้างสิทธิในผืนแผ่นดินไทยนั้นเป็นสิ่งที่ถูกต้องหรือไม่? และพื้นที่แห่งนี้ยังคงเป็นหลักฐานที่ตอกย้ำว่าที่นี่เคยเป็นดินแดนไทยและศูนย์พักพิงผู้อพยพมาก่อน ไม่ใช่ดินแดนของกัมพูชาอย่างที่อีกฝ่ายอ้างในวันนี้